Weaponized incompetence in relaties: als ‘onhandigheid’ geen toeval is.

Je vraagt je partner om de was te doen. Het antwoord: “Ik weet niet hoe dat moet, jij doet dat zoveel beter.” Of je vraagt om een afspraak bij de tandarts te maken en krijgt terug: “Ik vergeet dat toch altijd, regel jij het maar.”

In eerste instantie klinkt het misschien onschuldig. Alsof iemand gewoon wat onhandig of vergeetachtig is. Maar wanneer dit gedrag steeds terugkomt, wordt het meer dan zomaar een tekort aan vaardigheden. Het is een patroon dat in veel relaties zorgt voor spanning en ongelijkwaardigheid. In de psychologie noemen we dit weaponized incompetence.

1. Wat is weaponized incompetence?

De term verwijst naar het bewust of onbewust inzetten van zogezegde onhandigheid of onbekwaamheid om taken, verantwoordelijkheden of emotionele arbeid te ontwijken. In de praktijk betekent het vaak dat één partner het meeste huishouden, organisatie en zorg draagt, terwijl de ander zich (bewust of niet) onder die last uitwerkt.

Het verschil met “gewoon iets niet kunnen” zit in de herhaling. Het gaat vaak om vaardigheden die prima aan te leren zijn… was insteken, kinderen naar school brengen, afspraken plannen… maar waar iemand telkens onderuit glipt door zich onbekwaam voor te doen.

2. Waarom is dit zo actueel?

In onze samenleving zie je dat rollen tussen partners verschoven zijn. Veel vrouwen zijn economisch zelfstandig en werken voltijds, maar toch dragen zij vaak nog de grootste last van het huishouden en de emotionele zorg.

Weaponized incompetence is daardoor steeds vaker onderwerp van discussie. Het komt terug in media, in podcasts, in therapiekamers. Het is een belangrijke reden waarom koppels in conflict raken of uit elkaar gaan. Niet omdat iemand de was verkeerd doet, maar omdat er een gevoel van ongelijkwaardigheid en gebrek aan erkenning groeit.

3. Hoe herken je dit in je relatie?

Je partner “kan” iets zogezegd niet, terwijl het eigenlijk een basisvaardigheid is.

Taken die jij uit handen geeft, komen half of verkeerd terug, waardoor je besluit het zelf maar weer te doen.

Je voelt frustratie omdat je het gevoel hebt de enige te zijn die overzicht houdt.

Discussies eindigen met zinnen als: “Maar jij bent daar beter in.”

Op termijn leidt dit niet alleen tot scheve taakverdeling, maar ook tot wrok en emotionele afstand.

4. Waarom doen we dit?

Het gedrag is zelden puur kwaadwillig. Vaak is het aangeleerd, soms zelfs onbewust.

• Vermijding: de taak voelt vervelend of te zwaar, dus schuif je ze af.

• Gewoontes uit de jeugd: wie thuis nooit moest opruimen of plannen, neemt dat vaak mee in een relatie.

• Kracht van lage verwachtingen: hoe minder je doet, hoe minder er van je verwacht wordt.

Maar: wat onbewust start, kan snel een patroon worden dat de relatie ondermijnt.

5. Wat kan je eraan doen?

1. Benoem het gedrag zonder verwijt.

   Zeg bijvoorbeeld: “Ik merk dat ik veel taken overneem omdat jij zegt dat je het niet kan. Dat voelt voor mij oneerlijk.”

2. Wees concreet.

   Spreek duidelijk af wie wat doet, en geef ruimte om fouten te maken zonder alles terug over te nemen.

3. Kijk naar de onderliggende dynamiek.

   Vaak gaat het niet om de was of de vaatwasser, maar om verantwoordelijkheid, erkenning en respect.

4. Zoek hulp als je vastloopt.

   In relatietherapie komt dit thema vaak aan bod. Niet om te wijzen naar wie “de schuldige” is, maar om samen te onderzoeken hoe jullie in gelijkwaardigheid kunnen samenwerken.

6. Wat ik in mijn praktijk zie

In mijn praktijk zie ik regelmatig hoe subtiel dit patroon erin kan sluipen. Partners zijn vaak verrast wanneer ze beseffen dat de ongelijkheid niet alleen in de praktische taken zit, maar ook in de emotionele last: het plannen, onthouden, coördineren.

Door dit bespreekbaar te maken, en samen te onderzoeken waar het vandaan komt, ontstaat er ruimte voor verandering. Soms betekent dat nieuwe afspraken maken, soms het doorbreken van oude overtuigingen. Altijd gaat het over eerlijkheid, verantwoordelijkheid nemen en terug een gevoel van evenwicht vinden.

Tot slot

Weaponized incompetence klinkt misschien zwaar, maar in essentie gaat het over iets heel herkenbaars: het gevoel dat je er alleen voor staat in je relatie. Het goede nieuws is dat zodra je het patroon herkent en benoemt, er ook iets kan veranderen.

Want een relatie bouw je niet op door te vluchten in zogezegde onbekwaamheid, maar door samen verantwoordelijkheid te dragen. Dat is de basis van vertrouwen, respect en echte verbinding.